از تشکیل صنف قرآنی تا کارآفرینی در کانون‌های مساجد چهارمحال‌ و بختیاری

به گزارش ستاد ارتباطات رسانه ای (فهما) از چهارمحال‌وبختیاری، محمدرضا مظاهری، مدیر ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد چهارمحال‌وبختیاری روز گذشته ۱۸ مهرماه با حضور در دفتر خبرگزاری ایکنا و در گفت‌وگویی تفصیلی اظهار کرد: همچنان که مسجد یک محل امن و سالم برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری و قرآنی نوجوانان و جوانان است، خبرگزاری ایکنا نیز ظرفیتی امن برای انعکاس جامع و به‌موقع فعالیت‌های این کانون‌ها در استان بوده و تاکنون اخبار و گزارش‌های خوبی از این رسانه در حوزه مساجد و کانون‌های فرهنگی هنری شاهد بوده‌ایم.

مظاهری با گرامیداشت ۱۹ مهرماه سالروز بیانات مقام معظم رهبری در سال ۹۱ در خصوص لزوم توجه به کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، اظهار کرد: مساجد امانت‌های الهی هستند که به آبادکنندگان و خادمان این اماکن مقدس سپرده شده و محل نزول ملائکه الهی هستند و بر طبق آیه ۱۸ سوره مبارکه توبه، وقتی ویژگی‌های آبادکنندگان مسجد مطرح می‌شود از جایگاه والای آن بر روی زمین حکایت دارد.

وی با ذکر اینکه اگر مسجدی آباد باشد زائران و مجاوران از آثار و برکات آن بهره‌مند خواهند شد، ادامه داد: امروز در دنیای ظرفیت‌سازی‌ها و شبکه‌سازی‌ها زیست می‌کنیم و چه ظرفیت و تشکلی برتر و امن‌تر از مسجد و ظرفیت مردمی پیرامون آن که در ساحت تشکل‌سازی باید مورد توجه قرار گیرد. چه خوب است امورات جامعه اسلامی که بر مبنای فرامین قرآن و اهل‌بیت(ع) و منویات امامین انقلاب پایه‌گذاری شده است، از پایگاه مسجد باشد که همواره مبدأ و خاستگاه تحولات، تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها بوده است.

حکمرانی فرهنگی از پایگاه مسجد

مظاهری جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی با محوریت مسجد را نیز یادآور شد و بیان کرد: مدل حکمرانی فرهنگی و تمدنی از بدنه مساجد و حلقه‌های میانی دولت و مردم شکل می‌گیرد که اگر این اتفاق به‌خوبی تحقق یابد، مسجد موجبات ارتقای فرهنگ عمومی جامعه را فراهم خواهد ساخت و به بستری برای ظهور استعدادهای درخشان و ناب بچه‌های مسجد تبدیل می‌شود.

مدیر فهمای استان با تأکید بر ضرورت یک نگاه تحولی در حوزه مساجد، گفت: اگر این نگاه به خوبی دنبال شود، خواسته‌ها و اقتضائات نوجوانان و جوانان در درون مسجد پیگیری خواهد شد و این افراد برای برآوردن نیازهای خود به خارج از این مکان سوق نمی‌یابند و از آسیب مصون خواهند ماند.

مظاهری ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را مربوط به عدم تحقق کارکردهای مسجد به‌ویژه در ساحت‌های فرهنگی و اجتماعی و تربیتی دانست و توضیح داد: این کارکردها به ناچار به خارج از مسجد هدایت شده است و لذا نهضت بازگشت به مساجد که در این ایام مورد توجه متولیان امر قرار گرفته باید به معنای واقعی کلمه اتفاق بیفتد و تمامی امورات جوانان و نوجوانان از مسیر مسجد حل و فصل شود.

وی در ادامه با تصریح اینکه بیانات رهبر معظم انقلاب در ۱۹ مهرماه سال ۹۱ در خصوص کانون‌های مساجد باید به‌عنوان یک سند بالادستی و چراغ راه برای تمام ارکان مسجد مورد توجه قرار گیرد، افزود: خوشبختانه کانون‌های مساجد استان تعامل خوبی با سایر ارکان مسجد دارند و کمترین میزان اختلاف را شاهد هستیم.

مظاهری به ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که کانون‌ها در مساجد استان ایجاد کرده‌اند اشاره کرد و گفت: ۴۵۴ کانون فرهنگی هنری شامل ۱۹۳ کانون شهری و ۲۵۹ کانون روستایی در مساجد سطح استان مشغول فعالیت هستند و ۱۶۷ کتابخانه و سه خانه دیجیتال نیز در دل مساجد فعال است که در کانون‌ها مشغول خدمت‌رسانی هستند.

اهمیت فعالیت کانون‌های مساجد در روستاها

مدیر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان تأکید کرد: ۷۹ درصد کانون‌های مساجد در روستاها فعالیت دارند و باتوجه به اینکه در این مناطق طبیعتاً کمترین مؤسسات و نهادهای فرهنگی مستقر هستند، نقش و رسالت کانون‌های مساجد پررنگ می‌شود و لذا می‌توان گفت که نقش‌آفرینی و رسالت کانون‌های مساجد در روستاها به مراتب بسیار بیشتر از شهرهاست.

مظاهری با اشاره به فعالیت ستاد کانون‌های مساجد استان به عنوان دبیر مشورتی منطقه هفت کشور، تصریح کرد: ستاد کانون‌های مساجد استان در بین نهادهای فرهنگی عناوین و جایگاه‌های خوبی را کسب کرده است از جمله اینکه در نخستین رویداد ملی فهما، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان توانستند رتبه اول کشور را در حوزه فعالیت‌های قرآن و عترت(ع) کسب کند، در دومین رویداد نیز بعد از استان قم رتبه دوم را در طرح ایران قوی کسب کردند، ضمن اینکه سال گذشته نیز استان ما به دلیل فعالیت‌های پررنگ و قوی به‌عنوان نامزد پایتخت فرهنگی و هنری مساجد در کنار استان‌های قم، خراسان رضوی، گلستان و اردبیل معرفی شد.

مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد بیان کرد: در طی این سه سال از برگزاری رویداد فهما، کسب رتبه اول در رواق نمایش از سوی کانون انصارالمهدی گوجان، رتبه دوم کشور از سوی گروه سرود نسیم صبای لردگان و ۱۴ رتبه کشوری دیگر از افتخارات کانون‌های فرهنگی هنری مساجد هستند.

مظاهری تصریح کرد: ستاد کانون‌های مساجد استان به‌عنوان دبیر دهه کرامت و مسئول کمیته مساجد ستاد دهه فجر فعالیت‌های خوبی انجام داده است؛ همچنین به‌عنوان تنها استان محروم در تمامی مناطق محروم و صعب‌العبور استان طی ۱۵ مرحله توزیع گوشت نذری توسط کانون‌های مساجد با همکاری برنامه سمت خدا و مؤسسه حضرت خدیجه(س) انجام شد. طرح اطعام غدیر با پیوست فرهنگی نیز با همکاری این برنامه فقط در استان ما اجرا شد که طی آن، هشت هزار پُرس غذای گرم در منطقه بازفت توزیع شد.

وی برگزاری سلسله گفتمان‌های نماز با عنوان شیوه‌های دعوت نوجوانان به نماز به‌صورت هفتگی و در دو کانون فرهنگی هنری مسجد را موفق ارزیابی کرد و توضیح داد: این برنامه که با مشارکت ستاد اقامه نماز استان آغاز شده با پیوستگی و خروجی خوب در حال اجراست. امسال همچنین برای نخستین بار، شش کانون فرهنگی هنری مساجد استان در نمایشگاه اسوه سپاه و بسیج محلات حضور داشت که توانمندی‌ها و فعالیت‌های خود را به نمایش گذاشتند.

مظاهری به تشکیل هیئت شهدای گمنام کانون‌های مساجد و اجرای نخستین برنامه این هیئت از سوی کانون شهید چمران مسجد و حسینیه اعظم شهرکرد در تپه نورالشهدا اشاره و بیان کرد: با توجه به تأکیدات اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر معرفی دفاع مقدس به نسل جدید، این هیئت ماه گذشته تشکیل شد که کارویژه‌های متنوع و متعددی را در سطح تعریف و اجرایی می‌کند.

تشکیل «صنف قرآنی» کانون‌های مساجد استان

مدیر ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری در خصوص فعالیت‌های قرآنی کانون‌های مساجد استان، بیان کرد: طرح‌های قرآنی متعددی اجرا شده یا در حال اجراست، از جمله طرح تأثیرگذار «هر مادر ایرانی یک مربی قرآنی» که در ابتدای امسال با حضور ۷۰ مادر قرآنی اجرا شد، همچنین احیای جلسات سنتی قرآن کریم در راستای عمل به منویات رهبری مبنی بر تبدیل مساجد به پایگاه قرآنی در دست اقدام قرار گرفته است.

مظاهری ادامه داد: همچنین تخصصی شدن آموزش‌های قرآن باید مورد توجه قرار گیرد و در شش ماهه دوم امسال، «صنف قرآنی» در زیرمجموعه کانون‌ها در مساجد تشکیل می‌شود تا تمامی بایسته‌ها در مسیر قرآنی شدن مسجد از طریق این صنف پیگیری شود و در این بستر بتوان نیروها و چهره‌های قرآنی جدید را از دل مساجد به جامعه و محافل قرآنی معرفی کرد.

این قاری ممتاز استان با تأکید بر اینکه استعدادهای قرآنی در استان فراوانند، گفت: با اینحال جای آموزش‌های تخصصی و تکمیلی در استان خالیست و چهره‌های قرآنی استان نباید منحصر به عده‌ای مشخص باشد بلکه بروز و ظهور چهره‌های جدید باید اتفاق بیفتد که کانون‌های مساجد بستر خوبی برای شناسایی و معرفی چهره‌های جدید قرآنی به محافل و مسابقات است.

وی با اشاره به برنامه جامع ارتقای نخبگان کانونی، بیان کرد: در این برنامه، ارائه آموزش‌های تخصصی با رویکرد فرهنگ و هنر، توجه به اقتصاد پایدار و مباحث دانش‌بنیان، توجه به فرهنگ و هنر به‌ویژه قالب‌های شعر و سرود و غیره با محوریت آموزش و اشتغال‌آفرینی در دستور کار است. کارآفرینی‌های خلاق فرهنگی هنری و کسب و کارهای مسجدمحور، برون‌سپاری فعالیت‌ها و میدان‌دادن به نوجوانان و جوانان از طریق همین برون‌سپاری، کادرسازی و تربیت فرهیختگان مسجد از دیگر برنامه‌های در دست اجرا توسط کانون‌های مساجد است.

مساجد صاحب خبرنگار می‌شوند

مدیر کانون‌های مساجد استان با اشاره به رویکرد این نهاد در راستای ارتقای سواد رسانه‌ای بچه‌های مسجد، تصریح کرد: خوشبختانه بازخوردها و استقبال از چند دوره آموزشی سواد رسانه خوب بود اما می‌طلبد این دوره‌ها پیوستگی داشته باشد. طی گفت‌وگو و رایزنی با اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، مقرر شده مساجدی که کانون‌ها در آن‌ها مستقرند یک خبرنگار داشته باشند که این افراد در تعامل مستمر با اصحاب رسانه و خبرگزاری‌ها و مطبوعات اخبار مسجد را اطلاع‌رسانی کرده و پوشش بدهند.

مظاهری در تشریح چالش‌ها و تهدیدات پیش روی مساجد، تصریح کرد: گاه در ساخت و عمران مساجد توجه به فضاهای فرهنگی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و لذا کمبود فضا و مکان فعالیت در مسجد یکی از چالش‌هایی است که کانون‌های مساجد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، در مباحث اجرایی نیز از جمله می‌توان به عدم برخورداری بسیاری از مساجد استان از حضور ائمه جماعات اشاره کرد. از مجموع بیش از هزار و چند مسجد در استان قریب به ۲۰۰ و چند مسجد ائمه جماعت دارند و مابقی مساجد از داشتن مدیر و راهبر محرومند.

وی با تأکید بر اینکه در برخی موارد هیئت امنای مساجد با ساختار کارهای فرهنگی در مساجد چندان موافق نیستند، بیان کرد: گاه این هیئت‌ها با قرار گرفتن تجهیزات و امکانات آموزشی و ورزشی و غیره در مسجد مخالفت می‌کنند؛ نگاه حمایتی به مساجد بسیار ضعیف است که این نگاه ضعیف هم ناظر به ساخت و ساز و هم مربوط به محتوا و کانون‌های فرهنگی هنری است.

چالش‌های پیش روی کانون‌های مساجد استان

مظاهری تأکید کرد: اعداد و ارقام و تخصیص اعتبارات و تجهیزات به کانون‌های مساجد بسیار ناچیز است و رقمی که دست ما را می‌گیرد بسیار ضعیف بوده و این گلایه را داریم که نگاه حمایتی به مساجد باید ویژه باشد.

وی عدم برون‌سپاری واقعی برنامه‌ها از سوی دستگاه‌ها به جوانان و نوجوانان مسجدی را دیگر مشکل کانون‌های مساجد بیان کرد و توضیح داد: جوانان اگر میدان‌دار باشند می‌توانند با تقلیل هزینه‌ها کارهای خوبی را پیش ببرند و از آنجا که مسجد فی‌نفسه تربیت‌کننده و تعالی‌بخش است، سپردن امور و برنامه‌ها به بچه‌های مسجد طبعاً منشأ خیرات خواهد بود.

مظاهری بیان کرد: تعدد نهادهای متولی مسجد را نباید به دیده تهدید نگاه کرد بلکه تعدد نهادها اگر موجب تکثر فعالیت‌ها شود رشد و ارتقا در ساحت فرهنگ و هنر مسجد نیز تحقق می‌یابد.

مدیر ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان توجه رسانه‌ها به فعالیت‌های این کانون‌ها را یکی از انتظارات در جهت دیده شدن و تشویق و ترغیب این مجموعه‌ها دانست و افزود: این امر سبب ایجاد انگیزه در فعالان کانون‌ها می‌شود؛ همچنین انتظار می‌رود که مدل حکمرانی فرهنگی مردمی از مسیر مسجد اتفاق بیفتد و هر گونه حمایت مادی و معنوی مردم و مسئولان که در جهت باز بودن و رونق مساجد باشد، قطعاً موضوعیت دارد و بجاست.

مظاهری در پاسخ به این پرسش که آیا تعدد فعالیت‌ها از سوی مجموعه‌های مختلف فعال در مساجد می‌تواند سودمند و بدون آسیب باشد؟ گفت: اگر هر نهادی با توجه به رویکردها و ظرفیت و تخصص خود به‌کار بپردازد، اتفاقاً این تکثر نهادها و برنامه‌ها سبب رشد می‌شود؛ کانون‌های مساجد تمرکز خود را بر کارویژه‌های سرود، نمایش، مباحث قرآنی و شهدایی قرار داده و به فعالیت می‌پردازد و اگر این برنامه‌ها در پیوند و هماهنگی با دیگر فعالیت‌های مسجد پیش برود و هر بخش نیز اگر رسالتش را در حیطه تخصص خود به خوبی انجام دهد‌، قطعاً هم‌افزایی اتفاق می‌افتد.

وی در پایان گفت: به نظر می‌رسد در مسیر تحقق نهضت بازگشت به مساجد، تشکل‌هایی چون هیئات مذهبی و کانون‌های فرهنگی تبلیغی نیز که حوزه فعالیتشان با فضای امن و سالم مسجد غریب نیست، باید فعالیت‌های خود را به مساجد منتقل کنند، همچنین برپایی مراسم ترحیم که از مساجد به آرامستان منتقل شد جا دارد با بهبود وضعیت شیوع کرونا، به مساجد باز گردد. کرونا شرایطی را ایجاد کرد که مردم به ناچار از حضور در مساجد محروم شوند و بازگرداندن شرایط به قبل نیاز به زمان دارد.